Olej palmowy to jeden z najpopularniejszych olejów dostępnych na rynku – jego popularność zdecydowanie wynika z wszechstronności oraz wielu cennych właściwości. Jednak wraz z czasem powstało sporo kontrowersji odnośnie wpływu tego oleju na ludzkie zdrowie, a przede wszystkim na środowisko. Czy nasze wątpliwości są słuszne? Czy olej palmowy to faktycznie ekologiczny przestępca i powinniśmy zaprzestać jego produkcji? Okazuje się, że jest to niekoniecznie dobry wybór punktu widzenia konsumenta – w tym artykule postaramy się wytłumaczyć dlaczego.
Czym jest olej palmowy i jakie posiada zastosowanie?
Olej palmowy to olej pochodzenia roślinnego, który powstaje z owoców lub ziaren palmy oleistej. To składnik ogromnej liczby produktów – jest wykorzystywany nie tylko w branży spożywczej, ale także w przemysłowej. Olej palmowy to nieodłączny element kosmetyków, takich jak mydła, balsamy czy szampony. Jest również używany w produkcji biopaliw, gdzie stanowi alternatywę dla tradycyjnych paliw kopalnych. Jednak najczęściej wykorzystuje się go w słodyczach i przekąskach, np. czekoladach, ciastkach lub chipsach. Stabilność chemiczna oleju i wysoka temperatura dymienia sprawiają, że jest idealny do smażenia oraz pieczenia. Oprócz tego olej palmowy może występować w dwóch postaciach: w wersji surowej, która zawiera wiele cennych składników odżywczych, lub w wersji rafinowanej, przechodząc przez procesy oczyszczania i przez to tracąc swoje właściwości. Możemy także wyróżnić olej palmowy utwardzony, posiadający stałą konsystencję oraz odporny na działanie wysokiej temperatury. Ta postać jest jednak szczególnie szkodliwa, gdyż w trakcie uwodorniania oleju uwalniane zostają niebezpieczne izomery trans. Co ciekawe, olej palmowy w 50% składa się z kwasów tłuszczowych nasyconych – ilości zbliżonej do tej, jaka występuje w tłuszczach zwierzęcych.
Właściwości odżywcze oleju palmowego
Z jednej strony olej palmowy jest ceniony za bogactwo wartości odżywczych, lecz z drugiej w przypadku większości produktów spożywczych występuje on w postaci rafinowanej, co oznacza, że podczas produkcji jest pozbawiony swoich właściwości. Jedynie w wersji surowej może pochwalić się dużą zawartością witaminy E, karotenoidów czy kwasów tłuszczowych. Witamin E działa jako silny antyoksydant, który chroni komórki przed działaniem wolnych rodników oraz wspiera zdrowie skóry. Dlatego też olej palmowy mógłby przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wielu chorób przewlekłych, w tym niektórych rodzajów nowotworów. Warto jednak wiedzieć, że aktualnie nie istnieją przekonywające badania naukowe, które wskazywałyby na konkretne efekty zdrowotne. Z kolei kwasy tłuszczowe, choć potrzebne naszemu organizmowi, mogą prowadzić do podniesienia poziomu „złego” cholesterolu we krwi, a to przyczynia się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Wysoka zawartość tłuszczu wiąże się także z wyższym ryzykiem otyłości i cukrzycy typu 2. Kwasy tłuszczowe powinny być spożywane w umiarkowanych ilościach (do 10% energii z diety). Natomiast karotenoidy, czyli prowitamina A, są odpowiedzialne za zdrowie oczu oraz wzmacnianie układu odpornościowego. Niestety w postaci rafinowanej trudno je spotkać, a surowy olej palmowy jest rzadko wykorzystywany.
Chcesz wiedzieć, jak lepiej zadbać o swoje zdrowie? Przede wszystkim postaw na treściwy se na wygodnym materacu od Fit.4.Sleep! W salonach w Gliwice znajdziesz wiele doskonałych modeli, które poprawią jakość Twojego codziennego wypoczynku.
Kontrowersje związane z wpływem oleju palmowego na środowisko
Olej palmowy, mimo swojej wszechstronności i niskich kosztów produkcji, rzeczywiście wywiera nie najlepszy wpływ na środowisko. Jego szkodliwość jest związana nie tylko z ludzkim zdrowiem, ale także z planetą. Sposób uprawy palm oleistych wiąże się z masową wycinką oraz podpaleniami lasów tropikalnych na terenach Malezji i Indonezji (kraje te obejmują 85% światowej produkcji oleju palmowego). Ma to diametralnie niekorzystny wpływ na środowisko, a w konsekwencji oznacza również likwidację żyjących na tych obszarach gatunków zwierząt. Zagrożone są wyginięciem m.in. orangutany, słonie sumatrzańskie i indyjskie, tygrysy czy pantery mgliste. Kasacja lasów prowadzi do spadku bioróżnorodności i nasila efekt cieplarniany. Wydzielany w trakcie pożarów dwutlenek węgla przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza, gleby i pobliskich wód. Niestety cała plantacja palm oleistych odbywa się kosztem środowiska naturalnego. Poza tym wykorzystywanie pestycydów i chemicznych nawozów na plantacjach powoduje zatruwanie lokalnych ekosystemów, co zagraża nie tylko przyrodzie, ale i zdrowiu lokalnych społeczności. W efekcie olej palmowy jest uznawany za jeden z najbardziej „brudnych” produktów spożywczych pod względem wpływu na środowisko. Jako konsumenci możemy jedynie wykluczyć z jadłospisu artykuły zawierające tłuszcze utwardzone – zmniejszenie popytu powinno wymusić obniżenie produkcji. Zamiast oleju palmowego powinniśmy stawiać na zdrowsze alternatywy, takie jak olej kokosowy, słonecznikowy czy masło klarowane. Warto jednak zauważyć, że aby takie działanie miało sens, cała globalna społeczność musiałaby podjąć odpowiednie kroki. Naszym zadaniem jest skrupulatne czytanie etykiet produktów, które na co dzień najczęściej spożywamy.
Czy olej palmowy może być produkowany w sposób zrównoważony?
Fundacja WWF (World Wide Fund For Nature) przedstawiła rozwiązanie, które umożliwia produkcję oleju palmowego w sposób zrównoważony, starając się promować swoje podejście wśród firm przemysłu żywnościowego i przemysłowego. Plantacje muszą spełniać rygorystyczne kryteria, takie jak ochrona lasów, przestrzeganie praw pracowników i lokalnych społeczności oraz redukcja emisji gazów cieplarnianych, aby artykuły mogły otrzymać certyfikat RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil). Produkcja tych olejów nie ma więc wpływu na lasy deszczowe – producenci skupiają się wyłącznie na już istniejących terenach uprawnych. Biura WWF na całym świecie nadal szukają skuteczniejszych rozwiązań, które wyeliminowałyby problem zanieczyszczania środowiska oraz spadek bioróżnorodności. Przy czym warto wiedzieć, że całkowita zmiana charakteru uprawy, np. na olej kokosy, nie rozwiąże sprawy, ponieważ takie posunięcie może wygenerować jeszcze większą ilość gazów cieplarnianych (zapotrzebowanie terenu pod uprawę niektórych roślin jest nawet 10-krotne). Ten sposób przesunie też problem w inne regiony, co oznacza, że zanieczyszczenie dotknie inne części świata. Wielkość plantacji palm oleistych potrafi być równa trzem obszarom Polski. Jako kraj niestety nie za wiele jesteśmy w stanie samodzielnie zdziałać.
Olej palmowy to wszechobecny i stosunkowo tani produkt, jednak warto być świadomym, że jego produkcja i spożywanie wcale nie mają pozytywnego wpływu na zdrowie czy środowisko naturalne. Uprawa palm oleistych wiąże się niestety z wylesianiem lasów, a w konsekwencji z wymieraniem zwierząt oraz zanieczyszczeniem przyrody. Z kolei konsumpcja nadmiernych ilości oleju może przyczyniać się do poważnych problemów zdrowotnych, m.in. chorób sercowo-naczyniowych czy nawet raka.
Przeczytaj także: Jak urządzić przytulną sypialnię w małym mieszkaniu?
